İŞ KAZASI NEDİR?
“Önceden Planlanmamış, Çoğu Kişisel Yaralanmalara, Makinelerin Ve Araç Gereçlerin Zarara Uğramasına, Üretimin Bir Süre Durmasına Yol Açan Bir Olay “ İş Kazası Olarak Tanımlamaktadır.
5510 SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU MADDE 13’e göre İş kazası;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan,
olaylara iş kazası denir.
RAMAK KALA OLAYI NEDİR?
Ramak kala: Hastalığa, ölüme, yaralanmaya, zarara veya diğer kayıplara sebep olmadan gerçekleşen vakalar.
Günlük hayatta “Az kalsın” veya “Kıl payı” diye anlatmaya başladığımız olaylar olarak da tanımlayabiliriz.
Örneğin; “Düşmek üzereydim ama düşmedim. Bu durum benim için tehlike oluşturdu, başka çalışanlar için ileride de tehlike oluşturabilir.”
İŞ KAZALARININ TEMEL NEDENLERİ (4M)
Man (İnsan)
1-Psikolojik Nedenler:
Unutkanlık, sıkıntı-üzüntü-keder, çevre etkileri, istem dışı davranış, ihmalci davranış, hatalı davranış vb.
2-Fiziksel Nedenler:
Yorgunluk, uykusuzluk, alkol, hastalık vb.
3-İşyeri Nedenleri:
İnsan ilişkileri, takım çalışması, iletişim vb.
Machine (Makine)
1- Hatalı makine ve ekipman yerleşimi,
2- Eksik veya kusurlu koruyucular,
3- Yetersiz standardizasyon,
4- Yetersiz kontrol ve bakım,
5- Yetersiz mühendislik hizmetleri vb.
Media (Ortam-Çevre)
1- Yetersiz çalışma bilgisi,
2- Uygun olmayan çalışma metodu,
3- Uygun olmayan çalışma yeri ve ortamı vb.
Management (Yönetim )
1- Yetersiz yönetim organizasyonu,
2- Tamamlanmamış kurallar ve talimatlar,
3- Yetersiz güvenlik yönetim planı,
4- Eğitim ve öğretim yetersizliği,
5- Uygun olmayan nezaret, yönetim ve rehberlik
6- Uygun olmayan personel istihdamı,
7- Yetersiz sağlı kontrolleri vb.
İŞ KAZASI BİLDİRİMİ
İş kazası meydana geldikten sonra yapılması gereken işler arasında iş kazası bildirimi bulunmaktadır. İş kazalarını Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirerek hem işyerinin para cezası alması önlenmiş hem de ülke çapında iş kazası istatistiklerinin değerlendirmelerine katkıda bulunulmuş olunur.
5510 sayılı Kanun ile iş kazası olayının bildirilmesi belirli bir standarda bağlanmıştır. 5510 sayılı Kanun ile iş kazasının SGK’ya bildirimi “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesi” ile yapılması benimsenmiştir. Bildirge e-Sigorta ile SGK’ya bildirilebileceği gibi doğrudan ya da posta yoluyla da ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü / Sosyal Güvenlik Merkezlerine gönderilebilmektedir. Adi posta ile yapılan bildirimlerde Kurum kayıtlarına intikal tarihi, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta ile yapılan bildirimlerde postaya veriliş tarihi esas alınır.
İş Kazasının Bildirim Süresi
İş kazasının SGK´ye bildirim süresi 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda düzenlenmiştir. Kanunun 13. maddesine göre işveren, iş kazasını Kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, kazadan sonraki 3 iş günü içinde “iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi” ile SGK’ ya bildirmek zorundadır.
İş Kazası Bildirimi (https://kesenek.sgk.gov.tr/IsvBildirimFormu/welcome.do)
Elektronik ortamda iş kazası bildirimi yapabilmek için İşveren E-bildirge şifresi sahibi olmanız gereklidir. Ayrıca elektronik ortamda iş kazası bildirimi sadece 4A kapsamında sigortalı olan çalışanlar için yapılabilir. E-bildirge şifresi yoksa ve diğer sigortalı kişilerin işlemleri için Sosyal Güvenlik Kurumu’na doğrudan başvurarak yapılır.
Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalının geçirdiği iş kazasını, Kazanın meydana geldiği tarihten itibaren bir aylık süreyi geçmemek şartıyla, bildirim yapmaya engel halin ortadan kalktığı günü takip eden günden başlanarak kendisi tarafından üç işgünü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gerekmektedir.
5510 sayılı Kanunda iş kazası bildirim süreleri işgünü olarak belirlendiğinden cumartesi pazar ile ulusal bayram ve genel tatil günleri bu hesaplamada dikkate alınmamaktadır.
Örneğin, Cumartesi günü iş kazası geçiren sigortalı ile ilgili bildirim Cumartesi gününü takip eden Çarşamba (dahil) günü gece yarısına kadar bildirilmesi halinde yasal süresinde bildirilmiş sayılır.
İş Kazası Halinde Kazalıya Sağlanan Haklar;
· Geçici iş göremezlik ödeneği
· Sürekli iş göremezlik geliri
· Ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması
· Gelir bağlanmış olanın kız çocuklarına evlenme ödeneği
· Ölen sigortalı için cenaze ödeneği
İş Kazasını Bildirmeme Cezası Nedir?
İş Kazaları işverence 3 iş günü içerisinde SGK’ ya bildirilmeme durumunda, iş kazası bildiriminin SGK’ya yapılacağı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği SGK tarafından işverenden tahsil edilmektedir.
Ayrıca, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanununa göre 2020 yılında İş Kazalarını 3 iş günü içerisinde SGK’ ya bildirmeme durumunda, iş kazası bildirmeme cezası asgari 4.688 TL, azami 14.064 TL idari para cezası uygulanmaktadır. İdari Para cezasının asgari ve azami tutarları işletmenin Tehlike Sınıfı ve Çalışan sayısına göre farklılıklar göstermektedir.
2020 Yılı İş Kazası Geç Bildiriminden Dolayı İdari Para Cezaları;
Tehlike Sınıfı |
Çalışan Sayısı |
||
10’ dan Az |
10-49 |
50 ve Üzeri |
|
Az Tehlikeli |
4.688 TL |
4.688 TL |
7.032 TL |
Tehlikeli |
5.860 TL |
7.032 TL |
9.376 TL |
Çok Tehlikeli |
7.032 TL |
9.376 TL |
14.064 TL |